|
کساني که سال‌ها در محضر دکتر جواد نوربخش درس عشق و محبت
آموخته‌اند، به خوبي مي‌دانند که حرف و حديث و مجادله، در مکتب تصوف معرفي شده توسط
ايشان، جايگاهي ندارد و جمله‌ي معروف ايشان را که "آنچه
در گفت آيد، تصوف نيست" را آويزه‌ي گوش جان خود ساخته‌اند. پس چگونه است
که اين ابرمرد تاريخ تصوف ايراني، از آغاز دوران پربار زعامت خود بر سلسله‌ي نعمت‌اللهي،
در کنار فعاليت شبانه‌روزي خانقاهي، آستين همت بالا زده و با انتشار يک‌صد و اندي
اثر نظم و نثر و ده‌ها مقاله و سخنراني، به تبيين ابعاد گوناگون جهان‌بيني تصوف
پرداخته و ضمن پالايش اين انديشه از رسوبات جهل و
خرافات ساليان دور، احياگر تصوف عاشقانه‌ي ايراني گرديده‌است؟ تصوفي که مفهوم باطني
عشق را در فرهنگ جوانمردي به نمايش مي‌گذارد و فرّ حکمت خسرواني را در
قالب انديشه‌ي علمي و علم انديشه توضيح مي‌دهد.
|
|
بهترين راه براي يافتن پاسخ سوال فوق، مراجعه به
فرمايشات خود ايشان است، که مي‌فرمايند:"اساس
طريقت نعمت‌اللهي بر آموزش و پرورش و تربيت و اصلاح جامعه است"
(چهل
کلام و سي پيام ـ دفتر اول، ص 133 ). اين کلام در کنار دستور موکد ايشان بر
خدمت به تمام موجودات، که از ارکان اصلي تصوف عملي به شمار مي‌رود، وظيفه‌ي
صوفيان را در رفتار اجتماعي روشن مي‌سازد. ايشان در حاليکه در چهارچوب
فعاليت خانقاهي کثرت جمعيت درويشان را "اصل"
نمي‌دانند، در گوشه گوشه‌ي
آثارشان به ضرورت نشر " انديشه‌ي
تصوف " اشاره دارند و از اين کار سه هدف
را در نظر دارند: |
1- آموزش جوانان در شناخت عرفان و فرهنگ ديرپاي ايراني:
ايشان مي‌فرمايند:"...من
تنها در قبال اصرار دوستان موافقت کردم هرچه مي‌توانند کتاب چاپ کنند و در
اختيار مردم و به خصوص جوان‌هاي
ايراني که از کشورشان دور افتاده‌اند و همچنين غير ايراني‌ها بگذارند، تا
با عرفان آشنا شوند و فرهنگ ديرپاي سرزمين ما را بشناسند"
( چله نور ـ ص 132
). |
|
2- آموزش اخلاق و حالات متعالي انساني به انديشمندان:
در اين زمينه ايشان مي‌فرمايند:"باشد که با خواندن اين‌گونه
کتب، روزي فرا رسد که ... { فرهنگيان غرب } خود واجد اين اخلاق و حالات
متعالي انساني شوند و بکوشند تا هم بدانند و هم باشند"
( معارف صوفيه ـ جلد3، ص 5 ).
|
3- کمک به وحدت و صلح جهاني:
اگر سير حرکت انسان در خانقاه و مقام خرابات، رسيدن به وحدت و
صلح دروني و فردي با جهان آفرينش است، در جايگاه حرکت اجتماعي و سلوک،
ايجاد وحدت و صلح جهاني از اهم وظايف صوفيان است. ايشان مي‌فرمايند:"تمرکز فرهنگ معاصر بر ماديگري، عشق به پول و
ماديات است. بشر حق را فراموش کرده‌است. تصوف مي‌تواند اهميت عشق و محبت به
ديگران را به انسان‌ها يادآور شود. به اين وسيله مي‌توان صلح بين مليت‌هاي
جهان را به وجود آورد" (Bestower
Of Light ـ ص 85 ). و يا " در اين هنگام که آخرين سال‌هاي قرن بيستم را سپري مي‌کنيم، جوامع بشري بيش
از هر دوره‌ي ديگري در تاريخ به جوامع چندفرهنگي، چندنژادي و چند ديني
تبديل مي‌شوند. در چنين دنيايي، منظور از وحدت ديگر نمي‌تواند وحدتي تصنعي
باشد که در طي تاريخ بشر توسط فرهنگ‌ها، اديان و يا نژادهاي گوناگون بر جوامع بشري تحميل شده‌اند. براي نيل به وحدتي حقيقي در اين جامعه‌ي جهاني،
مي‌بايد که آنچه پيران صوفيه بر آن اصرار کرده‌اند، بپذيريم: راه به سوي
حقيقت به تعداد انسان‌هاي گوناگون است و تمام اين طرق گوناگون به يک مبدأ،
که همان حقيقت مطلق و براي همه يکسان است، ختم مي‌شود ... "
( فصلنامه صوفي ـ ش 20، ص 5 ). |
|
اما در نهايت دوباره بر اصالت شناخت باطني و قلبي تاکيد
نموده و انسان‌ها را از غرق شدن در آثار و فراموشي اساس تصوف برحذر مي‌داشته،
مي‌فرمايند: "اگرچه احتمال دارد که يک نگرشي
عقلايي و تحليلي به آنچه صوفيان درباره‌ي
تصوف گفته و يا نوشته‌اند، جنبه
و ارزش تاريخي و يا مردم‌شناسانه داشته باشد، با اين حال اين برخورد نمي‌تواند
و نبايد رويکرد نهايي نسبت به تصوف باشد. براي درک غايي و کلي تصوف، انسان
بايد در طريقت صوفيان وارد شود و صوفي شود. با تمرکز بر آنچه صوفيان و يا
محققان تصوف درباره‌ي تصوف نوشته‌اند، نه کسي اصل وحدت وجود را فهميده
و نه
صوفي شده‌است" (فصلنامه صوفي ـ ش 9، ص 6 ). |
|
*************** |
|
در اين برنامه‌ي نرم‌افزاري تلاش شده با استفاده از هجده
جلد کتاب و رساله‌ي منتشر شده از سوي حضرت دکتر جواد نوربخش، که در زمينه‌ي
معرفي و تعريف واژگان متداول در ميان بزرگان صوفيه مي‌باشد، دانشنامه‌اي
تدوين و با بهره‌گيري از جستجوگري هوشمند، امکان شناخت اصطلاحات عرفاني و
اخلاقي براي جويندگان حقيقت فراهم گردد. |
آثار مورد استفاده در اين نرم‌افزار عبارتند از:
1- دوره‌ي 8 جلدي "فرهنگ نوربخش"
2- دوره‌ي 7 جلدي "معارف صوفيه"
3- رساله‌ي "اصطلاحات عرفاني"
4- کتاب "فقر و فقير"
5- کتاب "کشکول نور"
|