دگـردوستـي و تصـوّف

از: دکتر عليرضا نوربخش

ترجمه: صفورا نوربخش

      از ديرباز دگردوستي همواره يکي از عناصر محوري تصوّف خراسان بوده که به وسيله شخصيّت‌هايي چون ابراهيم ادهم، شقيق بلخي، بايزيد بسطامي، ابوالحسن خرقاني و ابوسعيد ابوالخير از قرن دوم تا پنجم هجري شکل گرفته است. از زمان اين بزرگان تصوف خراسان تا عصر حاضر دگردوستي بر اين مبنا بوده که صوفيان ـ در واقع همه‌ي انسان‌ها ـ بايد از طريق شرکت در جامعه و کمک و خدمت به ديگران، به حق خدمت کنند. چنين تأکيدي به خدمت با سنّت تصوّف بغداد که به وسيله‌ي جنيد و پيروان او شکل گرفته و گوشه‌گيري و عزلت از دنيا و جامعه را توصيه مي‌کند، تمايز فراوان دارد.

      دگردوستي احساسي در انسان و ديگر حيوانات است که آن‌ها را قادر مي‌سازد تا بدون درنظر گرفتن پاداش يا انتظار به رسميّت شناختن عمل نوع‌دوستانه‌ي خود، به ديگران خدمت کنند. اگر ببينيم نابينايي مي‌خواهد از خيابان عبور کند از روي غريزه به او کمک مي‌کنيم. اگر ببينيم انسان‌هايي در فقر و فلاکت زندگي مي‌کنند متأثّر مي‌شويم و سعي مي‌کنيم با بخشيدن قسمتي از متعلّقات خود درد آن‌ها را تسکين دهيم.